De verschillen tussen Sinterklaas en de Kerstman: waar komen ze vandaan?

Ah, de decembermaand. De tijd waarin iedereen stiekem meer pepernoten eet dan goed voor ze is. En de tijd waarin kinderen vol spanning uitkijken naar cadeautjes. Eigenlijk maakt het ze niet uit of die nu van Sinterklaas, de Kerstman of papa komen. Op het eerste gezicht lijken deze twee – misschien wel drie? – iconische figuren behoorlijk sterk op elkaar: oud, een imposante baard en in een gulle bui. Maar onder die overeenkomsten schuilt een fascinerende geschiedenis die ze uit elkaar haalt als dag en nacht. Dus pak er een kop warme cholademelk bij en ontdek waar Sinterklaas en de Kerstman écht vandaan komen en waarom ze ondanks hun gelijkenissen toch vooral heel verschillend zijn.

Heilige man uit Spanje

Laten we beginnen met Sinterklaas, de heilige man die al sinds de middeleeuwen door de Lage Landen waart. Het verhaal van Sinterklaas is gebaseerd op de heilige Nicolaas van Myra, een bisschop uit de vierde eeuw. Deze katholieke man stond bekend om zijn vrijgevigheid en zijn wonderen die hij hier en daar verrichtte. Volgens de legende redde hij drie arme meisjes van een leven in de slavernij door ze in het geheim geld te geven. Deze daad heeft hem in de loop der eeuwen het beeld van de beschermheilige van kinderen opgeleverd.

Sinterklaas, zoals hij in Nederland wordt genoemd, arriveert steevast half november met zijn stoomboot uit Spanje. Hij wordt vergezeld door zijn trouwe helpers, de Pieten. Vroeger dacht men dat deze helpers helemaal uit Afrika komen, maar later bleek dat ze gewoon zwart zien door het roet uit de schoorsteen. Sinterklaas zijn feestdag wordt gevierd tijdens de nacht van 5 en 6 december, beter bekend als pakjesavond. Dit is een avond waarbij kinderen worden overladen met cadeautjes en snoepgoed.

Officiële mascotte van Coca-Cola

En dan is er de Kerstman, die ondanks zijn gelijkenis met Sinterklaas een heel andere achtergrond heeft. De moderne Kerstman is een combinatie van verschillende legendes en folklore uit Europa en Amerika, met invloeden van de Duitse kersttradities en het Britse Father Christmas, de verpersoonlijking van Kerstmis. Het beeld van de Kerstman zoals we dat het nu kennen – met zijn dikke buik, vrolijke lach en slee vol met cadeautjes – werd in de negentiende eeuw verder gepopulariseerd door de Amerikaanse dichter Clement Clarke Moore. In zijn gedicht A Visit from St. Nicholas (beter bekend als The Night Before Christmas) beschreef hij een vriendelijk, mollig figuur die met zijn rendieren door de lucht vliegt. Toch was het Coca-Cola die in de jaren dertig van de vorige eeuw het definitieve beeld van de Kerstman vorm heeft gegeven, door hem te kleden in het herkenbare rood-witte kostuum. Het is dit beeld dat sindsdien wereldwijd is verspreid.

Rood, wit en rendieren ... of toch een paard?

Hoewel beide mannen rood dragen, zijn hun accessoires en vervoersmiddelen zo verschillend als maar kan. Sinterklaas houdt het traditioneel en elegant met zijn lange rode mijter en gouden staf. Verder geen motor of auto, maar wel de trouwe schimmel Amerigo (of Ozosnel, afhankelijk van wie u het vraagt). De Kerstman heeft een meer informele stijl met zijn dikke rode jas, laarzen en witte pompon op zijn muts. En in plaats van een paard kiest hij voor een slee, getrokken door een team van vliegende rendieren. Best heftig! Het bekendste rendier is Rudolf. Dat de Kerstman, afkomstig van de Noordpool, kiest voor rendieren is niet zo moeilijk om te begrijpen. Voor een paard zou het daar veel te koud zijn en het zou er ook niets te eten hebben! Een vliegend rendier heeft het er meer naar zijn zin.

Van pakjesavond tot kerstochtend

Ook qua timing en tradities verschillen Sinterklaas en de Kerstman. In Nederland viert men Sinterklaas in de nacht van 5 op 6 december. Op 6 december viert de Goedheiligman zijn verjaardag. Kinderen zetten hun schoen echter al weken van tevoren, in de hoop dat Sinterklaas die 's nachts vult met cadeautjes en snoep. De Kerstman heeft een ander schema. Hij komt langs op kerstavond, op 24 december. Volgens de traditie glipt hij via de schoorsteen naar binnen om cadeautjes onder de kerstboom te leggen die dan op kerstochtend worden uitgepakt. Sinterklaas is te oud om nog zelf door de schoorsteen te klimmen. Daarom laat hij zich vergezellen door zijn Roetpieten die dit voor hem doen.

Een wereld van verschillen

Hoewel Sinterklaas en de Kerstman alle twee symbool staan voor de vreugde van het geven (en vooral: van het krijgen), vertegenwoordigen ze toch verschillende culturele tradities. Sinterklaas blijft diepgeworteld in de Nederlandse en Vlaamse cultuur, met een focus op de religieuze oorsprong en de traditionele rituelen. De Kerstman heeft dan weer een meer commerciële en wereldwijde uitstraling, een symbool van het moderne, kapitalistisch geïnspireerde kerstfeest dat over de hele wereld wordt gevierd. Maar of u nu uw schoen zet voor Sinterklaas of achter de bank wacht op cadeautjes en candy canes onder de boom, één ding is zeker: de magie van beide figuren maakt de decembermaand altijd een beetje specialer.